Tuần khủng hoảng – wonder week của trẻ sơ sinh chính là khoảng thời gian mà bé tự nhiên “hư” hơn bình thường. Đây là khoảng thời gian bé tập trung phát triển trí não và các kỹ năng vận động. Do đó thường lơ là nhiệm vụ chính là ăn và ngủ.
Đồng thời, sự thay đổi về nhận thức và vận động sẽ tác động trực tiếp đến bé, khiến bé khó chịu vì chưa kịp thích nghi với những khả năng mới của mình.
1. Tuần khủng hoảng – wonder week là gì?
Tuần khủng hoảng – wonder week là đề tài nghiên cứu và khái niệm được đưa ra bởi nhà khoa học nổi tiếng Hetty van de Rijt và Frans Plooij trong cuốn sách cùng tên của họ.
Tuần khủng hoảng – wonder week là những giai đoạn xuất hiện bước nhảy vọt về kỹ năng và trí tuệ của trẻ nhỏ trong 2 năm đầu đời. Trong giai đoạn này, bé sẽ có những biểu hiện cực kỳ “khó ở” được gọi là thời điểm giông bão.
Biểu hiện thường thấy là quấy khóc không lí do, biếng ăn sinh lý, chất lượng giấc ngủ không như kỳ vọng, bám mẹ, và đảo lộn hoàn toàn nhịp sinh hoạt đã thiết lập trước đó.
Thời điểm giông bão này sẽ kết thúc sau khi bé hoàn thành việc học một hoặc nhiều kỹ năng mới. Bé sẽ trở lại nhịp sinh hoạt cũ (trước khi có tuần khủng hoảng – wonder week) hoặc chuyển hẳn sang một nếp sinh hoạt mới phù hợp hơn. Thời gian này sẽ được gọi chung là những ngày nắng đẹp.
Tuần khủng hoảng – wonder week được tính dựa trên ngày dự sinh của bé, chứ không phải tính dựa trên ngày thực sinh.
Bảng tổng hợp tuần khủng hoảng trong 2 năm đầu đời của bé
2. Nguyên nhân dẫn đến sự khó ở khi bé bước vào tuần khủng hoảng – wonder week
Mỗi thời kỳ khủng hoảng tương ứng với một giai đoạn phát triển mới của bé. Con yêu cần học và thực hành thành tạo các kỹ năng và hiểu biết mới. Khi con quá miệt mài tập luyện những kỹ năng này, thì các nhu cầu khác sẽ giảm đi, giành toàn thời gian và sức lực vào việc học.
Tất cả dẫn tới việc ăn ngủ đều kém. Một số bé còn thích học kỹ năng vào ban đêm, vì đó là thời điểm sự kích thích từ môi trường bên ngoài giảm bớt. Cộng với chu kỳ REM – trạng thái não bộ hoạt động hăng say nhất, nên đây chính là thời điểm lý tưởng để bé luyện tập hiệu quả.
Rất nhiều bạn nhỏ hoàn thiện kỹ năng lẫy, bò, đứng, vịn khi đang ngủ giấc đêm. Và do ảnh hưởng của quá trình tập luyện kỹ năng mà giấc ngủ đêm bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Khi đang ngủ mà tự nhiên lẫy, bò, đứng… và sau đó không ngủ lại được vì giấc ngủ bị làm phiền.
Khi việc ngủ đêm không hiệu quả, bé thường ngủ bù vào ban ngày khiến cho nhu cầu nạp năng lượng giảm đi hoặc cảm thấy mệt mỏi hơn nên không muốn ăn nhiều.
Bên cạnh đó, mọi sức lực và thời gian để dồn hết cho việc học kỹ năng nên không thiết tha ăn uống. Nhiều bạn khi rơi vào tuần khủng hoảng – wonder week có thể giảm lượng sữa xuống 1 nửa hoặc 1 phần 3 so với bình thường.
Gạo trở nên khó ở khi vào wonder week
3. Chi tiết về các tuần khủng hoảng – wonder week
Trong 2 năm đầu đời, bé yêu sẽ trải qua 10 kỳ phát triển kỹ năng, đa số sẽ bước vào giai đoạn bão đỉnh điểm ở các tuần: 5, 8, 12, 19, 26, 37, 46, 55, 64, 75.
Các mốc này chỉ là các mốc bão đỉnh điểm, tùy từng bé mà biểu hiện khó ở có thể xuất hiện trước đó 1-2 tuần hoặc thậm chí 1 tháng.
3.1. Tuần khủng hoảng 5- wonder week 5
Cơn bão đầu tiên trong đời thường đánh sập ngôi nhà EASY kiên cố mà các mom đã xây dựng từ trong tháng trăng mật. Đây chính là giai đoạn mà nuôi con truyền thống thường bảo nhau “ra tháng khó ở, quấy khóc hơn trong tháng”, hư không chịu được, phải bế suốt.
Đây là giai đoạn bé hoàn thiện các kỹ năng về giác quan.
Biểu hiện:
– Lượng ăn giảm đi 1 nửa
– Đột nhiên bám người chăm sóc chính (bố, mẹ) liên tục khóc vô cớ, không cần lý do
– Không thể đặt ngủ xuống giường dù trong tháng con nằm giường ngủ rất ngoan. Đôi khi phải bế nguyên đêm mới chịu ngủ.
– Giấc ngủ không sâu, liên tục ngủ nông, ngủ 15 – 20p đã tỉnh và tiếp tục khóc không dỗ ngủ lại được.
Kết quả đạt được sau tuần khủng hoảng – wonder week 5
– Con bắt đầu mỉm cười nhiều hơn. Đây là mỉm cười thực sự chứ không phải cười vu vơ như thời gian trong tháng nhé.
– Bắt đầu ê a hóng chuyện, có những cử động miệng đầu tiên.
– Tập trung nhìn vào đồ vật. Đây chính là khoảng thời gian bố mẹ có thể chơi với các bé trò tập trung nhìn vật. Giới thiệu với con 1 đồ vật bất kỳ và lần lượt di chuyển trái phải, lên xuống để luyện mắt cho con.
Gạo trong tuần khủng hoảng – wonder week 5 này cực kỳ kinh hoàng. Bế ngủ hoàn toàn, dù trước đó tự ngủ trên giường rất ok.
Khoảng thời gian đó, Liên và chồng phải thay nhau thức đêm để bế con ngủ. Hai vợ chồng chia ca với nhau, Liên thức trông tới 2/3h sáng, và chồng sẽ trông từ 3-6h30 sáng.
Tuần khủng hoảng – wonder week 5 của Gạo kéo dài tới w6 nên thực sự cả Liên và chồng đều kiệt sức. Chồng cần phải đi làm, còn Liên cần nghỉ ngơi để có sữa. Đấy chính là lý do khiến Liên tìm tới EASY ngay sau khi Gạo vượt qua tuần khủng hoảng – wonder week 5
3.2. Tuần khủng hoảng 8 – wonder week 8
Cơn bão thứ 2 ập đến ngay sau cơn bão thứ nhất 2 tuần, đôi khi sóng gió bắt đầu từ tuần 7. Sóng trước chưa ngớt song sau đã dội tới khiến cho các mẹ luyện EASY vừa gượng dậy lại ngã ngay.
Khoảng thời gian này đòi hỏi sự kiên trì không bỏ cuộc của các mom. Hãy cố gắng lên nhé.
Biểu hiện:
– Lượng ăn giảm
– Liên tục khóc vô cớ, không cần lý do
– Ngủ tất cả các giấc đều kém, đôi khi ngủ 30 – 40 lại thức ngay và khóc không ngừng
– REM sáng cực mạnh, đôi khi dậy luôn
– Khóc khi thấy người lạ
Kết quả đạt được sau tuần khủng hoảng – wonder week 8
- Như đã nêu ở trên, con bắt đầu tạo ra được nhiều âm thanh hơn, có thể gầm gừ nho nhỏ trong cổ họng, hoặc ê a nguyên cả 1 ngày không biết chán.
- Khá quan tâm tới đồ chơi, ngước nhìn về phía có âm thanh.
- Phân biệt được sáng và tối.
- Nếu chăm chỉ tập tummy time thì cổ đã có thể ngóc khá cao
Nhờ chăm luyện tập tummy time, đầu Gạo đã có thể ngóc khá cao khi 2 tháng tuổi
Gạo trong tuần khủng hoảng này bắt đầu phát ra nhiều âm thanh hơn, bắt đầu biết agru, gầm gừ trong miệng. Lượng ăn không giảm 1 nửa như tuần khủng hoảng – wonder week 5.
Catnap tất cả các giấc trong ngày ở phút thứ 40, và khóc liên tục 1 tiếng không chịu ngủ lại, và chỉ ngủ khi mệt. Nhưng vừa ngủ xong chưa đầy 20p thì lại đến giờ dậy, và thế là lại khóc tiếp.
REM sáng mạnh lúc 5h. Hự hự giãy nảy đòi ăn sữa bằng được nhưng Liên quyết tâm không cho ăn, vỗ mỏi tay mới ngủ lại được.
Bắt đầu biết người lạ. Bế ra ngoài gặp ai cũng khóc. Khóc bất chấp.
Đẩy xe ra ngoài gặp bác hàng xóm ngó vào cũng khóc. Bà nội, bà ngoại bế lại khóc. Nói chung là cứ không phải mẹ là khóc hết, bố bế thì còn xem xét tùy từng thời điểm, lúc khóc lúc không.
Giai đoạn này tự nhiên rất thích lục lạc. Cứ lắc lắc là im ngay
3.3. Tuần khủng hoảng 12 – wonder week 12
Một trong những tuần khủng hoảng nghiêm trọng nhất đó chính là bão nổi lên ở tuần 12. Sự khó ở này có thể xuất hiện trong khoảng từ tuần 11 tới tuần 12.
Biểu hiện:
- Quấy khóc nhiều hơn bình thường, đôi khi tức giận hoặc cáu kỉnh
- Khó ngủ, ngủ không yên giấc, tỉnh giấc giữa đêm, tự nhiên ăn đêm nhiều hơn và REM sáng mạnh
- Sợ người lạ, bám mẹ, khóc khi mẹ không ở bên, muốn được mẹ ôm ấp vỗ về.
- Bắt đầu mút tay liên tục
Kết quả đạt được sau tuần khủng hoảng – wonder week 12
- Biết tự chơi với đồ chơi 1 mình mà không cần mẹ hỗ trợ vì cổ tay đã linh hoạt hơn
- Bắt đầu nghiên cứu mọi thứ xung quanh: như sờ tay vào người mẹ, sờ tay vào quần áo của mẹ
- Cử động miệng phong phú hơn và tạo ra được nhiều âm thanh hơn, bắt đầu biết phun nước bọt.
- Bắt đầu thích chuyển động nên trò chơi phù hợp ở tuần khủng hoảng này chính là trò ghế đung đưa. Ngoài ra các đồ chơi tạo ra âm thanh cũng khơi gợi sự thích thú ở bé.
Gạo trong tuần khủng hoảng này kinh hoàng hơn ww8. Không ai có thể vào gần ngoại trừ mẹ ra.
Vẫn là tiết mục khóc xuyên các giấc và catnap ở phút 40. Khóc liên tục 1 tiếng không ngủ lại được, đôi khi khóc tới lúc thức luôn.
Riêng cơn bão này thì Gạo lại vẫn ăn đầy đủ, không giảm. Chỉ là lúc ăn luôn muốn mẹ cho ăn, bố cho ăn thì thường một là la hét om xòm, hai là không ăn luôn.
Một điều nữa đó là Gạo bắt đầu thích thú với truyện tranh. Có thể nằm nghe truyện hàng giờ đồng hồ không biết chán. Đôi khi suốt khoảng thời gian thức Liên phải liên tục đọc truyện tới nỗi khản cả tiếng
Gạo bắt đầu học lẫy, nhưng chưa lẫy được thành thục. Chỉ toàn ưỡn người và gào thét, vẫn cần bố mẹ hỗ trợ thêm.
Ở tuần khủng hoảng này Gạo phát hiện ra mình có tay, và bận chơi với tay của mình cả ngày. Ngắm nghía đủ cả.
Gạo rất thích đọc truyện tranh
3.4. Tuần khủng hoảng 19 – wonder week 19
Bão sẽ nổi lên ở tuần 17, đôi khi đỉnh điểm ở tuần 18 và kết thúc ở tuần 19. Một số bé còn có thể mây mưa ngay từ tuần 13 và kéo dài mãi tới tuần 19 mà chưa có dấu hiệu ngừng.
Các tuần khủng hoảng trước đấy đều không là gì so với tuần 19 này vì nó kéo dài quá lâu. Tâm bão lên tới 1 tuần liền chứ không phải vài ngày như những lần trước.
Biểu hiện:
- Quấy khóc nhiều hơn bình thường, thảm thiết và uất ức
- Không chịu chơi tự lập một mình
- Mút tay liên tục. Đôi khi đút cả bàn vào mút.
- Catnap tất cả các giấc. Khó ngủ lại
- Nếu đã cắt ăn đêm rất có thể sẽ ăn đêm trở lại. Hoặc tự ý tăng cữ ăn đêm lên mà không hỏi ý kiến bố mẹ. Chỉ biết gào khóc đòi ăn.
Kết quả đạt được sau tuần khủng hoảng – wonder week 19
- Lẫy thành thạo và không cần sự trợ giúp của bố mẹ. Có thể chuyển sang tập trườn luôn.
- Phân biệt được giọng nói người thân
- Biết nhìn theo bố, mẹ.
- Cầm nắm chắc chắn, và vơ hết cả thế giới vào mồm. Biết với đồ mà mình thích
- Biết phun mưa tóe loe và rất thích phun mưa.
Riêng Gạo thì tuần khủng hoảng – wonder week 19 này lại khá nhẹ nhàng. Nhẹ nhàng tới nỗi Liên còn không biết là bão tới.
Lượng ăn tăng giảm liên tục.Và đột nhiên Gạo tự cắt ăn đêm luôn mà Liên không cần phải can thiệp.
Gạo mút tay liên tục, nhét cả bàn tay vào mút. Nhiều khi không thích 1 bàn, nhét cả 2 bàn tay vào cùng mút. Vừa mút vừa cười khoái chí.
Chép miệng liên tục khi thấy người lớn ăn. Cho quả chuối là cũng mút chùn chụt ngấu nghiến.
Gạo thích thú với mọi đồ vật trong nhà khi Liên giới thiệu. Thích nhìn mẹ gấp chăn, gấp quần áo, cứ mỗi lần gấp là lại cười khanh khách.
Bắt đầu phát hiện ra mình có chân và bận chơi với cả tay cả chân của mình. Giơ chân lên cầm nắm, cho vào mồm mút, hoặc đôi khi Gạo tự gãi chân mình tới chảy cả máu.
Đã lẫy thành thạo và thích lẫy mọi lúc mọi nơi.
Gạo phát hiện ra mình có chân rồi
3.5. Tuần khủng hoảng 26 – wonder week 26
Tới tuần này, các mom đã cùng con đi hết nửa chặng đường khủng hoảng dưới 2 tuổi. Biểu hiện đặc trưng nhât của giai đoạn này là việc bám mẹ không rời và trở nên vô cùng nhặng xị khi mẹ chuẩn bị rời đi. Đấy chính là khoảng thời gian bé nhận ra nỗi sợ xa cách đối với người chăm sóc chính – mẹ của mình.
Biểu hiện:
- Muốn ở bên mẹ mọi lúc mọi nơi
- Quầy khóc nhiều hơn bình thường. Con có khi phản kháng những việc đã thành thói quen như: Thay bỉm, mặc quần áo…
- Bé khó ngủ, khóc đêm: hầu hết các bé đều khó ngủ hoặc thức dậy sớm hơn.
- Sức ăn giảm. Đôi khi bỏ bữa, không chịu ăn.
- Xấu hổ khi tiếp xúc với người lạ, thậm chí không chấp nhận bất kỳ ai ngoài mẹ
Kết quả đạt được sau tuần khủng hoảng – wonder week 26
- Trẻ nhận ra mối quan hệ giữa các vật trong không gian, khoảng cách giữa chúng.
- Nhận ra mối quan hệ giữa các bộ phận trên cơ thể, phối hợp hoạt động tạo ra những kỹ năng vận động mới. Trườn thành thạo hơn
- Có thể tự ngồi dậy khi đang nằm, có thể bám, đi men.
- Chăm chú lắng nghe âm thanh, muốn được nghe mẹ giải thích và mô tả.
- Bắt chước được một số điệu bộ và kết nối được với lời nói như vẫy tay chào tạm biệt, vỗ tay… khi được yêu cầu.
- Biết rằng mẹ sẽ rời đi và có thái độ phản kháng, không đồng ý.
Gạo đang chuẩn bị tới tuần khủng hoảng – wonder week 26 này, nhưng biểu hiện đã rất rõ rệt ở tuần 22. Nhiều khi đơn giản mẹ chỉ đi vào nhà vệ sinh thôi mà Gạo gào khóc nghiêm trọng kiểu như mẹ đi nước ngoài luôn rồi.
Có hôm Liên làm tối, về nhà ăn cơm xong phải ra công ty luôn, thế mà mẹ vừa đi thì bà Gạo gào lên thảm thiết. Thôi Chấn Vinh bất lực trước cơn gào bão tố của Gạo.
Ăn uống thì nhả nhớt, lúc nhiều lúc ít. Có hôm vui thì ngủ cả đêm không dậy ăn. Hôm không vui thì dậy giữa đêm ê a đòi ăn, và mãi sau mới chịu ngủ lại.
Gạo bám mẹ không rời
3.6. Tuần khủng hoảng 37 – wonder week 37
Sự khó ở của con có thể xuất hiện trong khoảng từ tuần 34. Những kỹ năng và các hành động đạt được sau bước ngoặt ở tuần 37 không xuất hiện cùng lúc mà tuần tự, dựa theo sự lựa chọn của bé.
Biểu hiện
- Quấy khóc nhiều sơn, đang vui tự nhiên khóc bất cứ lúc nào
- Túm chặt lấy váy áo của mẹ. Không cho mẹ đi đâu cả
- Nổi giận thường xuyên. Nhút nhát hơn.
- Giấc ngủ bị ảnh hưởng, đôi khi xuất hiện ngủ mơ.
- Biếng ăn, ít vận động.
- Tìm kiếm đồ vật để ôm ấp khi mẹ không có ở đó.
Kết quả đạt được sau tuần khủng hoảng 37– wonder week 37
- Thể hiện rằng bé có thể phân loại được các loài động vật trong tranh, đồ chơi hay ngoài đời thực
- Thể hiện rằng bé nghĩ cái gì đó đang bị bẩn, bằng cách rất riêng: VD như hít hít mũi chẳng hạn.
- Hiểu được tên của con vật, đồ vật… khi mẹ hỏi: “cái… ở đâu con nhỉ?”. Bé sẽ ngó nghiên để tìm đồ vật đó, và sẽ lấy nó nếu được mẹ yêu cầu.
- Làm mặt xấu khi soi gương và cười.
- Biết ghen tị khi mẹ chơi với em bé khác.
4. Bí quyết để trải qua tuần khủng hoảng – wonder week cùng con
Một kinh nghiệm xương máu để cùng con trải qua tuần khủng hoảng – wonder week đó là: MẶC KỆ CON.
Con khóc: hãy để con khóc một chút. Con đang khó chịu vì việc học các kỹ năng mới, con khó chịu vì những thay đổi của bản thân, vậy nên hãy để con được giải tỏa tâm lý. Các mom chịu khó vỗ về, có thể nuông chiều bé hơn 1 chút. Sau khi hết bão sẽ luyện tập lại từ đầu.
Con không ăn: Hãy để con lười ăn một chút vì toàn bộ tâm trí con đều dành cho việc học. Vậy nên con lơ là. Chừng nào học xong con sẽ ăn bù. Việc ép con ăn sẽ gây nên nỗi sợ ăn. Vậy nên, đừng cố gắng ép bé.
Con không ngủ: Dồn hết tâm trí cho việc học rồi thì còn ăn với ngủ gì nữa.
Nói thì dễ nhưng cần phải luyện tập một “tinh thần thép” lắm mới có thể MẶC KỆ CON được. Bên cạnh đó còn 1 tip nhỏ nữa dành cho các mom đang nuôi con theo EASY mỗi tuần khủng hoảng – wonder week trôi qua sẽ là một dịp để tăng lịch mới cho con. Vì sau mỗi kỳ bão tố, thời gian thức của con sẽ được tăng lên đáng kể
Các tuần khủng hoảng – wonder week kế tiếp sẽ liên tục được cập nhật.